Son yenilenme tarihi: 28.4.2024

Dersler/Sınavlar



Sinyaller ve Sistemler

Son yenilenme tarihi: 29.10.2023

Mikrodalga Teorisi

Son yenilenme tarihi: 6.1.2024

Aşağıda boş satıra kadar dosyalar yukarıdan aşağıya sıralı olarak derste gördüğümüz konularımızdır. Finale ve bütünlemeye tüm konular dahildir.

Son yenilenme tarihi: 26.2.2023

Güç Elektroniği

Son yenilenme tarihi: 14.11.2018

Sis.Mod.v.Ot.Kontrol

Makine Mühendisliği Bölümüne yıllar önce verdiğim derse ait dokümanlar bulunmaktadır.

Son yenilenme tarihi: 1.5.2022

Elektrik ve Elektroniğe Giriş

Makine Mühendisliği Bölümüne verilen derstir.

Dosyaları görüntülemekte sorun yaşıyorsanız muhtemelen cep veya tablet gibi cihazınızın izinleriyle ilgilidir. Fark etmemiş olabileceğiniz izin isteklerine dikkat ediniz.

Elektrik Makineleri - 1

Son yenilenme tarihi: 21.11.2023

Elektrik Makineleri - 2

Son yenilenme tarihi: 28.4.2024

Ders notlarının tamamı paylaşılabilecek biçimde değildir. Dersi de takip etmek şartıyla şu konu dosyalarını indirmeniz faydalı olacaktır:

Ayrıca faydalı olabilecek dosyalar:

Son yenilenme tarihi: 18.3.2021

Elektrik Makineleri Laboratuvarı

Deney yerine simülasyon dosyaları18.3.2021

Simülasyon dosyaları DC makine deneylerinin tamamı ve föylerde olmayanları için hazırlanmıştır. Bunlar MATLAB ya da Octave ile çalıştırılabilir. Octave ile çalışma oldukça yavaştır (MATLAB'ın 10-12 katı sürede) fakat yine de her birinin 2-3 dakikayı geçeceğini sanmıyorum.
Tüm DC makine deney simülasyon dosyaları
Simülasyonlarda hem histerezis etkisi hem de ksmen armatür reaksiyonu dikkate alınmıştır. Seri, şönt, kompund (ekelemeli ve çıkarmalı), yabancı uyartımlı, sabit mıknatıslı motor ve jeneratör modları dahildir.

BHisterezis.m dosyası, histerezis etkisini dikkate almak için gereken bir dosyadır. Tek başına çalıştırmanız gerekmemektedir.
DCjenerator.m dosyası gerekli ayarları yapılarak istenen tüm DC jeneratör deneyi için kullanılabilir.
DCmotor.m dosyası gerekli ayarları yapılarak istenen tüm DC motor deneyi için kullanılabilir.
Ancak ayarları yapamayabileceğinizi düşünerek her bir bağlantı veya çalıştırma modu için doğrudan çalıştırabileceğiniz ayarları yapıp ayrı ayrı dosyalar halinde de paylaştım. Dosya isimlerinden anlaşılıyor.
Bunların her birini çalıştırıp grafikleri inceleyiniz. Grafik penceresindeki ve eksenlerindeki açıklamaları inceleyiniz.
Deney simülasyon programlarının kullanımını VİDEOLAR ile de izleyebilirsiniz: DC Jeneratör Simülasyonları Kısım 1 DC Jeneratör Simülasyonları Kısım 2 DC Motor Simülasyonları Kısım 1 DC Motor Simülasyonları Kısım 2



Notlar büyük ölçüde rapor notlarına göre olacaktır. Ayrıca vize, final/bütünleme sınavları yapılmayacaktır. Şöyle ki:
Vize notu, TR-1, TR-2, DC-1 ve DC-2 rapor notları (10 üzerinden) toplamının 2,5 ile çarpımı
Final notu, raporsuz olan AC-0 ve AC-3 deneylerinden katıldıkları için 5'er puan ile DC-3, DC-4, DC-5, AC-1 ve AC-2 rapor notları toplamının 10/6 ile çarpımı olacaktır.
Bütünleme notu, yukarıdaki gibi hesaplanan notlarının düşük olmasına neden olan raporlarının doğru düzgün yeniden yazılıp getirilmesi halinde geçmesi için gereken notun verilmesi ya da yetersiz kalan notunun verilmesi şeklinde olacaktır.

Notlar muhtemelen 60 üzeri sınıf ortalamasına göre olacaktır.

Aksi söylenmedikçe her hafta deney olduğunu varsayarak devam etmelisiniz.

Deneylere, bu sitedeki ilgili föyü okumuş olarak, zamanında ve kendi grubunuzda geliniz. Raporlu deneylere gelirken ön çalışmanızı yazıp getiriniz. Ön çalışma, deneyin adı, amacı, teorik bilgi ve deneyin yapılışının sadece devre şemalarının, raporun başlangıcı biçiminde kendi el yazınızla yazılıp deneye gelirken getirilmesidir. Deney sonunda ön çalışmalarınız sizde kalacak, deneyin yapılışı ve sonuların değerlendirilmesi tamamlanmış olarak bir sonraki deneye gelirken getirilecektir.

Raporlarınızı poşet dosyaya koymak yerine zımbalayıp poşetsiz vermenizi tercih ederiz.

ELEKTRİK MAKİNELERİ DENEY FÖYLERİ 18.5.2018

Linkler .pdf dosyaları için verilmiştir. doc dosyalarını isterseniz linklerdeki pdf uzantısını doc olarak değiştirmeyi deneyebilirsiniz. Ancak sunucumuz, doc dosyalarının indirilmesine izin vermediğini belirtmekle birlikte dosya küçükse izin vermektedir.

  • Hepsi
    • (Son deneyinki hariç, çünkü onunki powerpoint slayt sunumu. Ayrıca AC-0'ın föyünü ayrıca verilen dosyadan alınız; buradaki eskidir.)
  • Deney TR-1
    • a) Histerezis Döngüsü
    • b) Tek Fazlı Trafo Sargılarının Kutuplaşmalarının ve Sarım Sayılarının Bulunması
  • Deney TR-2
    • a) Üç Fazlı Trafolarda Açık Devre ve Kısa Devre Testleri
    • b) Üç Fazlı Trafoların Yüklü Çalışması
  • Deney DC-1
    • a) DC makinelerin Mıknatıslanma Eğrisi
    • b) Yabancı Uyartımlı Dinamoların Dış Karakteristiği (Yardımcı matlab dosyasını indirebilirsiniz, hedefi farklı kaydet ile.)
  • Deney DC-2
    • a) Şönt Dinamoların Dış Karakteristiği ve Kritik Direnç
    • b) Kompund Dinamoların Dış Karakteristikleri (Yardımcı matlab dosyasını indirebilirsiniz, hedefi farklı kaydet ile.)
  • Deney DC-3
    • Yabancı Uyartımlı Motorların Tork-Hız Karakteristiği (Sonuçları değerlendirip çizdiren matlab dosyası indirilebilir. Ayrıca grafiklerin pdf biçimi de indirilebilir.) 2014 yılına ait sonuçlar ve Psür = B*w formülünü esas alan sürtünme katsayıları için ise şu matlab dosyasını indiriniz.
  • Deney DC-4
    • a) Seri Motorların Tork-Hız Karakteristiği
    • b) Şönt Motorların Tork-Hız Karakteristiği (Sonuçları değerlendirip çizdiren matlab dosyası indirilebilir.)
  • Deney DC-5
    • Kompund Motorların Tork-Hız Karakteristiği (Sonuçları değerlendirip çizdiren matlab dosyası indirilebilir.)
  • Deney AC-0
    • Asenkron Motorlara Yıldız Üçgen Yol Verme Devresi(Güncellendi. 26.4.2015)
    • Asenkron Motorların Dinamik Frenlenmesi
  • Deney AC-1
    • a) Asenkron makinelerin Yüksüz Çalışma Ve Kilitli Rotor Testleri
    • b) Asenkron makinelerin Tork – Hız Eğrisi
  • Deney AC-2
    • a) Senkron Alternatörlerin Açık Devre ve Kısa Devre Testleri
    • b) Senkron Motorların "V" Eğrilerinin Çıkartılması
  • Deney AC-3
    • Senkron Alternatörlerin Bir Baraya Paralel Bağlanması (Föy yerine powerpoint slayt sunumu verilmiştir. Önce İNDİRİN, sonra çalıştırın.)

Araştırma ve Tasarım Yöntemleri 1-2

Son yenilenme tarihi: 3.4.2024

Derse dair genel açıklamalar

ATY1 Konuları

  • Konu-1 Gelişmeleri takip12.10.2023
  • Ödev-1 (27.10.2023 tarihine kadar verilen linkler üzerinden doldurulmalıydı.)12.10.2023
  • Konu-2 Özgeçmiş hazırlamak29.10.2023
  • Konu-3 Blok Şemalar29.10.2023
  • Konu-4 Hata Bulmak26.11.2023
  • Konu-5 Birim Uyumu26.11.2023
  • Ödev-2 Son teslim tarihi: 05.12.2023 idi. Kişiye özel bilgiler e-postalanmıştı.26.11.2023
  • Konu-6 İşlemlerde Belirsizlik Birikimi22.12.2023
  • Ödev-3 kişiye özel verilerle tek tek e-postalanmıştı. Son teslim tarihi: 30.12.2022 idi. 22.12.2022

ATY2 Konuları

Son yenilenme tarihi: 12.3.2024

Bitirme Projeleri

2023-2024 eğitim-öğretim yılında Bitirme Projesi 1 dersi için vermeyi düşündüğüm proje konularının bir kısmı aşağıda verilmiştir. Projelerin HEPSİ TEK DÖNEMLİKTİR. Hem uygulamalı çalışma, hem de rapor hazırlanması şeklinde istiyorum. Rapor, uygulama tamamlandıktan sonra hazırlanmalıdır. Öğrencinin başarıyla çalıştıramadığı bir uygulamayla geçebilmesi için, uygulamanın makul bir tasarımla finaller başlamadan 1 hafta öncesine kadar tamamlanmış olarak gösterilmesini ve finaller bitinceye kadar, çalışmama nedeniyle ilgili tahminler, giderilmesi için yapılanlar ve sonuçlarıyla ilgili çok sayıda denemeyi anlatan gayri resmi nitelikte (ödev yazım kuralları aranmaksızın, el yazısı da olabilir) bir rapor verilmesini isterim. Bu çalışmayı geçmeye yeterli görüp görmeyeceğime bunlara göre karar verebilirim.

Buradaki konuların dışında konu öneriniz varsa görüşüp uygun bulunursa alınabilir.

Kontenjanlar (Normal Öğretim / İkinci Öğretim için) boşsa "○" , dolmuşsa "●" biçimlerinde gösterilmiştir. ○○ veya ●● olanlar iki kişilik ekip içindir. İkiden fazla kişilik ekip ödevi, çok kapsamlı projeler dışında, vermiyorum.

Encoder ile hız ve pozisyon ölçümü ○○

Elimizdeki 500 darbe/tur'luk bir encoder kullanılarak üretilen darbeler sayılacak/işlenecek ve hem pozisyon hem de hız bilgisi, yönüyle birlikte 16 bitlik dijital çıkış olarak verilecektir.

PID Denetleyici ○○

Bu projede modüler bir PID denetleyici yapılacaktır. PID denetleyici, oransal (Proportional) + integral (Integral) + türevsel (Derivative) denetleyici demektir. Proje, ikişer kişilik gruplar halinde yapılabilir.

Opamplarla yapılacak bu denetleyici, ±10V arasında olabilen bir gerilim sinyalini referans giriş olarak kabul edecek, denetlenen büyüklükten yine ±10V arasında değişen bir geribesleme girişi alacaktır. Önce bir fark alıcı katı olacak ve bu iki giriş fark alıcının girişleri olacaktır. Fark alıcının çıkışı (e = hata sinyali) dışarıdan erişilebilir olacak ve isteğe göre asıl PID birimine verilebilecektir. PID biriminin her parçasının (P, I ve D'nin) girişi dışarıdan bağlanacak şekilde kutu dışına çıkarılacaktır. Yani kullanıcı bu girişleri isterse toprağa bağlayarak sıfırlayabilecek, isterse fark alıcı çıkışından veya fark alıcıyı kullanmadan doğrudan dışarıdan alabilecektir. P, I ve D'nin çıkışları ise bir toplayıcıda toplanarak bütün modüler sistemin çıkışı şeklinde dışarıya çıkartılacaktır. Bu çıkış (u), denetlenecek sisteme uygulanacak giriştir. Basit bazı sistemlerin (RC devreleri) denetimi yapılarak performansı gösterilecektir.

Adım motor kontrolü (pozisyon doğrulamalı) ○○

Bir adım motoru istenen hızda ya da istenen pozisyona döndürülecektir. Sistem hafızasındaki pozisyon bilgisi güncellenirken olabilecek hatalara karşı her turun belli bir pozisyonunda pozisyon bilgisi doğru mu diye bakılacak, değilse düzeltilecektir.

Diyotların gerilim düşümünden etkilenmeyen AC sinyal doğrultucu ○

Güç değil ölçüm amaçlı sinyal doğrultucu istenmektedir. -+5V sınırlarını aşmayan bir AC gerilim doğrultulacak ama diyotlardaki 0,6V gerilim düşümünden etkilenmeyecek. Devre opamplarla yapılabilmektedir.

Gerçek etkin değerle gerilim ölçümü ○

Gerilim dalga şekli sinüzoidal olmayan bir periyodik sinyal ise çoğu ölçü aletinin gösterdiği ölçüm değeri yanlış olur. Gerçek etkin değer (true rms) ölçmenin yollarından birisi, bir PIC'in ADC'siyle gerilimin anlık değerlerini örnekleyerek uzun bir süre (1-2 s gibi) içinde bunların kare ortalamasını hesaplamaktır. İsteyen başka yollarla da tasarım yapabilir.

Futbol sahası resminde eğik açıdan çember çizimi ○

Bir programlama projesidir. Eğik açıdan görülen saha resmi üzerindeki dik kenar çizgileri yardımıyla resmin eğimi hesaplanıp herhangi bir noktayı (serbest vuruş noktası gibi) merkez kabul eden belirli bir yarıçapta (9m15cm baraj sınırı gibi) çember çizilmesi istenmektedir. Ayrıca belirli bir noktadan kenarlardan birine paralel çizgi (ofsayt sınırı gibi) çizilmesi de istenmektedir. Bu konu, üstten görünüşü verilen düzlemsel bir çizimin eğik bakış açısıyla çizimini (ve tam tersini) içermektedir.

Morötesi ışık sensörüyle gözlük kalitesi ölçümü ○○ / ○○

Gözlük camı varken ve yokken morötesi (UV=ultraviyole) ölçümü yapılarak ne derece filtreleme yapıldığına göre gözlük kalitesi bir ekrana yazdırılacaktır. UV sensörün en hassas dalga boyu 300nm civarı olmalı ve hassasiyet sınırları yaklaşık 250-400nm aralığına yayılmış olmalıdır. Böyle bir UV sensör bulmanız zor olabilir. Projeyi kabullenmeden önce sensör bulup bulamayacağınızı ve maliyetinin uygunluğunu araştırınız.

Stroboflaş ○○ / ○○

Stroboflaş, ayarlanan frekansta yanıp sönen bir lamba demektir. Yüksek yanıp sönme hızları için genellikle neon lamba kullanılır. Günümüzde güç LED'leri de yeterli performansı verebilmektedir. Stroboflaş ile dönen bir tekere bakılırken, yanıp sönme frekansı dönüş frekansına eşitlenirse teker duruyormuş gibi görünür. İlkel şekli rot-balanscılar tarafından da kullanılan bu cihaz motor dönüş hızının görsel olarak ölçülmesi amacıyla kullanılacaktır. Yanıp sönme frekansı dakikadaki sayı cinsinden 4 rakamlı bir LCD ekranda gösterilecektir.

Yığın mesaj gönderici ○ / ○

Bir yazılım ödevidir. Dilediğiniz dil ile html ve xml benzeri kodlar kullanılacaktır. Bir kayıt dosyasında e-posta adresleri ve isim gibi bazı kişisel bilgileri listelenmiş olan kişilere, kişisel bilgilerine göre yazılmış birer mesaj tüm liste için otomatik olarak gönderilecektir (Her öğrenciye kendi notlarını göndermek gibi).

E-posta adresleri toplanmasını engelleyici ○ / ○

Bir yazılım ödevidir. E-posta adreslerini otomatik olarak algılayıp, depolayıp, reklam göndermek için kullananlara karşı, html kodu verilen bir internet sayfasında e-posta adresini bulan, başka bir programda o adresin yazısını gif ya da jpg gibi bir görüntü dosyasına çeviren, sonra da o görüntü dosyasını görüntületme kodunu, o html dosyasında e-posta adresinin yazıldığı kısmın yerine yazan bir program istenmektedir.

Bozuk para yönetimi ○ / ○

Kasaya gelen her bir bozuk para türünü doğru yerde hesaba katarak, kasada bozuk paraların her birinden kaçar adet olduğu bilgisi her işlemde güncellenmek üzere, belirli bir tutarda ödeme için gelen paranın üzerinin hangi bozuk paradan kaçar adet verileceğini hesaplayan ve bunlar için de dışarıya birer sinyal gönderen bir yazılımı istenmektedir. Mevcut bozuk para miktarı sıkıntılı olduğunda para üstü vermeyi kolaylaştırıcı önerilerde bulunabilmelidir ("1,50 TL'niz var mıydı?" gibi).

Sayı seslendirici program ○ / ○

Bir yazılım ödevidir. Sayı okumada kullanılan belli başlı öbekleri (yirmi, otuz, yüz, bin gibi) ses olarak kaydedeceksiniz. Sonra verilen bir sayıyı, bu öbeklerden gerekenleri doğru bir şekilde sıralayarak seslendireceksiniz (telefon bankacılığındaki gibi). İlk adım olarak bu işi yazıyla yapmanız (sayıyı yazıya dönüştürmeniz) istenmektedir. Bilgisayardaki saati sesli olarak okutmak da bunun bir uygulaması olabilir.

Kuyrukmatik ○○ / ○○

Bir numara dağıtma merkezli, üç hizmet noktalı, 4 (üçü hizmet noktalarında, biri ortada) sıra numarası göstergeli bir kuyruk sistemi istenmektedir. Hizmet noktalarından düğmeye basıldığında sıradaki numara o hizmet noktasındaki ve ortadaki sıra göstergesinde görüntülenecektir. Numara dağıtma merkezinde fiş verilmesi yerine kolaylık olsun diye ayrı bir alınan sıra numarası göstergesi olacaktır. Standart bulunan ödevlerden farklı bazı özellikler de istenecektir.

Rüzgâra göre yönlendirme ○○ / ○○

Bir rüzgâr sensörü yardımıyla rüzgârın yönü algılanacak ve bir düzenek rüzgâr yönüyle istenilen (mesela dik) bir açı yapacak şekilde yönlendirilecektir. Bunun için adım motoru kullanılabilir. Bir yelkenin veya rüzgâr türbininin otomatik olarak yönlendirilmesine yarayabilecektir.

Ayarlı ve KONTROLLÜ anahtarlamalı güç kaynağı ○○ / ○○

AC'den DC'ye doğrultma yapıldıktan sonra bir DC-DC çevirici ile gerilim seviyesi ayarlanacaktır. Opamplı basit bir integral kontrol ile anahtarlamanın görev oranı (duty cycle) otomatik olarak ayarlanarak yük değişse de gerilimin istenen değerde OTOMATİK KONTROLLÜ olarak tutulması sağlanacaktır. Tercihen mikrodenetleyici kullanılmadan yapılması istenmektedir.

Ses yönünü bulma ○○ / ○○

Yüksek bir sesin hangi yönden geldiğini gösterecek. Düzlemde 8 yönü gösteren LEDlerden biri yanarak yön gösterilecek. Değişik yöntemler deneyebilirsiniz. 3 mikrofona sesin ulaşma zamanları arasındaki farkı kullanmak mümkündür.

Resimde kontrast ayarı ○

Bir yazılım ödevidir. Başlıca resim dosya türlerinde yüklenen bir resimde, RGB toplam değeri istenen bir eşiğin altında olan (koyu renkli) pikseller siyah piksel yapılacak. Programın diğer bir modunda da benzer işlem, RGB toplam değeri istenen bir eşiğin üstünde olan (açık renkli) pikseller beyaz piksel yapılacak. Diğer pikseller aynı renkli kalacak. Eşik ayarlı olacak. Aynı türde resim dosyası olarak kaydedilecek.

Sesle dolu/boş ayrımı ○

Şişe veya kutu, ama belirli bir kaba belirli bir cisimle yaklaşık belirli bir şiddetle vurulduğunda çıkan sesler dolu ve boş durumlarına göre incelenecek. Sonraki vuruşlardaki seslerden, kabın dolu mu boş mu olduğu tahmin edilecek.

Batarya göstergesi ○○

Gerçek anlamda bir araştırma ödevidir (derleme değil!). Yük altındaki voltaj düşümünü de dikkate alarak, yani bataryanın hem akımını hem gerilimini hassas ölçerek şarj durumunu (SOC) göstermeniz isteniyor. Çeşitli akım ve şarj durumlarında gerilim ölçümleri yapılarak matris tablolar oluşturulacak. Gerçek çalışma şartlarında ölçülen akım ve gerilime göre de şarj durumu bu tablolara göre belirlenecek.

Son yenilenme tarihi: 15.10.2015

Elk. Motor. Denetimi

Ders içeriği ve tanıtım formu

4. hafta dersimizde yapılan dc motor simülasyonu programının düzenlenmiş halini indirebilirsiniz. MATLAB programıdır.

**********************

Aşağıdakiler ise 2012 tarihli dosyalar ve ödevlerdir:

Elektrik Motorlarının Denetimi dersinde MATLAB üzerinde yapılanlar ile ödevlerinizde yardımcı olacak MATLAB dosyalarını buradan indirebilirsiniz.

Başlıca dosyalar hakkında aıklamalar şöyledir:

  • dcmotor.m: DC servo motor
  • asenkron_albt.m: Durgun (alfa,beta) eksenlere göre asenkron motor simülasyonu (voltajların bir şekilde üretildiği varsayılıyor)
  • asenkron_ws.m: Senkron hızda dönen (dq) eksenlere göre asenkron motor simülasyonu (voltajların bir şekilde üretildiği varsayılıyor)
  • asenkron_pwm.m: Durgun (alfa,beta) eksenlere göre asenkron motor simülasyonu ama uzay vektör modülasyonlu pwm ile.
  • pmsm.m: Senkron hızda dönen (dq) eksenlere göre sabit mıknatıslı senkron motor simülasyonu (voltajların bir şekilde üretildiği varsayılıyor)
  • srsm.m: Senkron hızda dönen (dq) eksenlere göre sargılı rotorlu senkron motor simülasyonu (voltajların bir şekilde üretildiği varsayılıyor)
  • DTC (klasör): Doğrudan tork kontrolü ile asenkron motorun durgun (alfa,beta) eksenlere göre simülasyon dosyaları olup şu an çalışmakla beraber daha da güncellenecektir.
  • FOC blok şemasını da indirebilirsiniz. DTC'deki ana dosya temizlenmiştir.10.01.2011.

    • DTC için derste kullandığım internet sayfasının bağlantısı

    Ödevler şöyledir:

    Ödev 3 ve 4

    Sabit mıknatıslı senkron motor ve sargılı rotorlu senkron motor modellerinden birisini uzay vektörlü FOC, diğerini de DTC yöntemiyle kontrol etmeniz istenmektedir. Bunun için asenkron motor için yazılmış asenkron_pwm.m dosyası ve DTC klasöründeki dosyaları uygun şekilde düzenleyebilirsiniz. Ancak, senkron motorların en uygun simülasyonları senkron hızla dönen eksenlere (dq) göre olmasına rağmen kontrol yazılımınızın doğrudan dq akım bileşenlerinden ölçüm alması yasaktır; çünkü pratikte bu mümkün değildir. dq akım bileşenleri durgun alfa,beta eksenlerine dönüştürülerek ölçüm olarak alınmalıdır. (Bunun tekrar dq eksenlerine dönüştürülerek kullanılması yazılım için gereksiz bir dönüşüm-ters dönüşüm çifti gibi görülse de ileride ölçümlerde gürültü olduğunu düşündüğünüzde fark önemli olacak. Ama siz yine de şimdilik gürültüsüz çalışacaksınız.) Simülasyonlarda motorlar yüksüz kaldırılacak, hız dengeye gelince yüklenecek, tekrar hız dengeye gelince yük sıfırlanarak tekrar dengeye gelene kadar yeterli bir sürede simülasyon tamamlanacaktır. Akımlar ve hız çizilecektir. Programlarınız ile seçenekleriniz (DTC ile sargılı rotorlu ve FOC ile sabit mıknatıslı ya da DTC ile sabit mıknatıslı ve FOC ile sargılı rotorlu) birbirinizden alındığını düşündürtecek kadar benzememelidir.

    Ödev 2 şöyledir:

    Asenkron motor ve senkron motor için ayrı ayrı birer simulink model dosyası üzerinde motora uygun genlikte 50Hz'lik AC gerilim uygulayınız. Motor başta yüksüz olsun. Çalışma dengeye geldikten bir süre sonra anma değerine yakın büyüklükte bir yük torku uygulansın. Yeniden dengeye ulaşıldıktan sonra ise yük torku tamamen kaldırılsın. Yeniden dengeye ulaşıldıktan sonra AC kaynak geriliminin genliği aniden %40 artırılsın. Yeniden dengeye ulaşıldıktan sonra ise bu gerilim tekrar eski değerine getirilsin. Çalışmada görüntülenmesi istenen grafikler şunlardır: Senkron motorun stator, asenkron motorun rotor akısı vektörünün büyüklüğü ile iki motorda da stator fazlarından birisinin akımı (50Hz'lik AC akım) ve rotor hızı (devir/dakika = rpm cinsinden).

    İki ayrı model dosyası teslim etmeniz beklenmektedir. Herbirinde 3'er grafik çizilmelidir.

    Ödev 1 şöyledir:

    Derste Euler metoduyla yapılan DC motor model simülasyonunu Runga-Kutta metoduna göre düzenleyiniz. Giriş voltajını rampa şeklinde sıfırdan itibaren artırarak motoru kaldırınız. Sonra voltajı anma değerinde sabit tutunuz. Kalkış sırasında ve motor dengeye gelene kadar bir süre yük torku sıfır olsun. Sonra aniden tam yük torkunu uygulayınız. Yine dengeye geldikten bir süre sonra aniden yük torkunu kaldırınız. Dengeye geldikten sonra giriş voltajını rampa inişi şeklinde zıt yönde anma değerine getiriniz ve bu değerde sabit tutunuz. Dengeye gelince öncekiyle aynı işaretli yük torkunu aniden uygulayınız. Bu durumda DC makine jeneratör moduna geçecek ve biraz hızlanacaktır. Dengede bir süre çalıştıktan sonra yük torkunu aniden kaldırınız(sıfırlayınız). Yine dengede bir süre çalıştıktan sonra giriş voltajını aniden sıfırlayınız. Dengeye gelinceye kadar (hız ve akım sıfırlanana kadar) bir süre daha çalıştırıp simülasyonu sonuçlandırınız. Tüm bunlar aynı simülasyon çalışması içinde yer alacaktır. Hız ve yük torkunu uygun bir ölçekle (değişimler farkedilebilecek şekilde) aynı grafik penceresinde, voltaj ve akım grafiklerini de başka bir grafik penceresinde yine uygun ölçeklerle çizdiriniz. Grafikler üzerine Matlab komutlarıyla açıklamalar yazdırınız.

    Son yenilenme tarihi: 27.12.2018

    Kontrol Sis. Tasarımı

    Kontrol Sistemleri Tasarımı ders içeriği ve tanıtım formu (English available)

    3. ve 4. ödev ile bazı dosyalar. Bu iki ödev 19 Ocak 2019 Cumartesi gününe kadar e-postalanmalıdır.

    ÖDEV#2: 25 Kasım 2018 Pazar gününe kadar e-postalanmalıydı. Ödeve yardımcı olacak ders dosyamız.

    ÖDEV#1: 04 Kasım 2018 Pazar gününe kadar e-postalanmalıydı.

    Son yenilenme tarihi: 15.02.2012

    Kumanda ve Kontrol-1

    Ders içeriği ve tanıtım formu


    Durum uzayı çizimleri için faydalanabileceğiniz bir dosya. İndiremezseniz görüntülediğiniz dosyadaki metni kopyalayıp bir .m dosyasına kaydederek kullanınız.

    Ders 9 ile ilgili dosyalar (Yeni sekmede açıp toplu olarak ya da istediğiniz bileşenini indiriniz. En iyi Chrome ile çalışır.)

    Ders 7 ile ilgili dosyalar (Yeni sekmede açıp indiriniz.)

    Ders 6 ile ilgili dosya (Yeni sekmede açıp indiriniz.)

    Ders 5 ile ilgili dosyalar (Yeni sekmede açıp indiriniz.)

    İlk 4 dersle ilgili dosyalar

    Lineer Sistem Teorisi

    Son yenilenme tarihi: 8.4.2024

    Ders içeriği ve tanıtım formu

    Ödevler:

    • Ödev 1    (En geç 17.3.2024 tarihinde gönderilmeliydi.)
    • Ödev 2    (21.4.2024 tarihine kadar gönderilmelidir.)

    Ders notları:

    Bu ders notlarının hazırlanmasında faydalanılan kaynaklar:

          [1] Prof. Dr. Mustafa Kuzuoğlu'nun (ODTÜ Elk.-Elk. Müh. Böl.) Linear Systems Theory-1 dersinde anlattığı notlar.

          [2] (Merhum) Prof. Dr. Veysel Silindir'in (Gazi Ünv. Elk.-Elk. Müh. Böl.) Kontrol Sistemleri-2 dersinde anlattığı notlar.

    Son yenilenme tarihi: 07.01.2017

    Yarı İletkenler

    Aşağıda NPN ve PNP transistörlerin çalışma ilkeleri yeniden anlatılmıştır. Koyu yazılan kısım transistörün nasıl akım yükseltmesi yaptığının püf noktasıdır.


    Aşağıda herhangi bir hata bulursanız lütfen A.Sevinc@kku.edu.tr adresine bildiriniz.

    NPN TRANSİSTÖRÜN ÇALIŞMA İLKESİ


    Soldaki NP eklemi ters kutuplanırsa taşıyıcılardan boşaltılmış bölge genişler. Eklem yüzeyinin P tarafında (-) yüklü alıcı iyonlar, N tarafında (+) yüklü verici iyonlar bulunduğundan, şekildeki yönde bir ξı elektrik alanı vardır. Bu alan çoğunluk taşıyıcılarının geçişine izin vermez. Azınlık taşıyıcısı olmadığı sürece bu eklemden akım geçmez.

    Sağdaki PN eklemi doğru kutuplanırsa bu eklemin boşaltılmış bölgesi daralır. VBE voltajı, ξiç elektrik alanına zıt yönde, onu yenecek bir alan oluşturacak büyüklükteyse (iletim voltajına ulaşmışsa) çoğunluk taşıyıcıları bu eklemi geçerler ve B’den E’ye bir akım geçer. N bölgesinin çoğunluk taşıyıcıları olan serbest elektronlar P bölgesine ulaştıklarında, bu bölge çok ince ve yüksek özdirençli olduğu için, çoğu B ucuna ulaşamadan kendilerini soldaki eklemin taşıyıcılardan boşaltılmış bölgesinde bulurlar. P bölgesi için azınlık taşıyıcısı sayılan bu elektronlar, ξı elektrik alanının yardımıyla kolayca soldaki N bölgesine geçerler. Buradan da VCB geriliminin (+) kutbu tarafından çekilirler ve şekildeki yönde bir iC akımı oluşur.

    P bölgesindeki serbest elektronların ancak az bir kısmı B ucuna ulaştığı için iC >> iB olur. Yani kollektör akımı (iC), beyz akımının (iB) yükseltilmişi olarak elde edilir.


    PNP TRANSİSTÖRÜN ÇALIŞMA İLKESİ


    Soldaki PN eklemi ters kutuplanırsa taşıyıcılardan boşaltılmış bölge genişler. Eklem yüzeyinin N tarafında (+) yüklü verici iyonlar, P tarafında (-) yüklü alıcı iyonlar bulunduğundan, şekildeki yönde bir ξı elektrik alanı vardır. Bu alan çoğunluk taşıyıcılarının geçişine izin vermez. Azınlık taşıyıcısı olmadığı sürece bu eklemden akım geçmez.

    Sağdaki NP eklemi doğru kutuplanırsa bu eklemin boşaltılmış bölgesi daralır. VEB voltajı, ξiç elektrik alanına zıt yönde, onu yenecek bir alan oluşturacak büyüklükteyse (iletim voltajına ulaşmışsa) çoğunluk taşıyıcıları bu eklemi geçerler ve E’den B’ye bir akım geçer. P bölgesinin çoğunluk taşıyıcıları olan holler N bölgesine ulaştıklarında, bu bölge çok ince ve yüksek özdirençli olduğu için, çoğu B ucuna ulaşamadan kendilerini soldaki eklemin taşıyıcılardan boşaltılmış bölgesinde bulurlar. N bölgesi için azınlık taşıyıcısı sayılan bu holler, ξı elektrik alanının yardımıyla kolayca soldaki P bölgesine geçerler. Buradan da VBC geriliminin (-) kutbu tarafından çekilirler ve şekildeki yönde bir iC akımı oluşur.

    N bölgesindeki hollerin ancak az bir kısmı B ucuna ulaştığı için iC >> iB olur. Yani kollektör akımı (iC), beyz akımının (iB) yükseltilmişi olarak elde edilir.

    BJT TERS KULLANILABİLİR Mİ?

    BJT'nin emiter ve kollektörünün birbiri yerine kullanılması halinde akım kazancı β çok küçük olur. Küçük akımlarda 1-2 civarında olur. Bu da tercih edilmeyen bir kullanım olur.

    BİR BJT, İKİ YÖNLÜ ANAHTAR OLARAK KULLANILABİLİR Mİ?

    Soruyu biraz açalım: BJT'nin ters kullanımının sakıncası sadece kazancın düşmesi ise, onu anahtar olarak kullanırken kazancını umursamasak, tek bir BJT'yi çift yönlü anahtar olarak kullanmak ekonomik bir çözüm olur mu? Zira IGBT, MOSFET gibi anahtar elemanlar doyumdayken üzerinde 3,5-4V gerilim düşümü olurken BJT'de bu 0,2-0,3V'a kadar düşebilmektedir. Böylece çok daha az kayıpla çalışmış olmaz mıyız?

    Cevap: Tek bir BJT bu amaçla kullanılabilir görünse de güç elektroniğinde böyle bir kullanım hiç tercih edilmez. Nedenleri:

    • 1) Ters kullanımda β çok küçüktür ve doyma bölgesi civarında çok daha küçüktür, 1'den bile oldukça küçüktür. Yani ters kullanımda elemanı doyuma getirmek için kollektörden geçireceğimiz akımdan daha fazlasını beyzden geçirmek zorunda kalırız. Yani kontrol kaybı yine büyük olur.
    • 2) Ayrıca akım yükselince beyz ile emiter (aslında kollektör olup ters kullandığımız için emiter dediğimiz uç) arasındaki gerilim 0,7V'ta kalmaz, çok daha artar. Bu da kontrol kaybını daha da artırır.
    • 3) Tüm bu kayıplara razı olsak bile elemanı muhtemelen elle değil, elektronik bir devreyle otomatik olarak anahtarlamak isteriz. Bu durumda beyz ile emiter (aslında kollektör olup ters kullandığımız için emiter dediğimiz uç) arasına yüksek akım taşıyabilen başka bir yarı iletken anahtar kullanmamız gerekir ve optocoupler'ler pek yüksek akım taşıyamaz. Yani BJT'yi ters anahtar olarak kullanmak için yaklaşık aynı akımlı başka bir yarı iletken anahtar kullanmamız gerekmesinden dolayı böyle bir kullanım saçma olur.

    Son yenilenme tarihi: 27.12.2010

    Sinyaller ve Sistemler-1

    Aşağıda bazı konvolüsyon soruları ve çözümleri verilmiştir.

    Çözümlü sorular (4 sayfa 168KB):

    Sinyaller ve Sistemler dersleri birleşmeden önceki Sinyaller ve Sitemler - 1 dersine ait mevcut bütün geçmiş yılların sınav soruları ve cevap anahtarları (48 sayfa 2,73MB) ya da divshare adresinden alınız.. İsterseniz aynı dosyayı aşağıdaki gibi daha küçük parçalar halinde de alabilirsiniz.

    Son yenilenme tarihi: 27.12.2010

    Sinyaller ve Sistemler-2

    Sinyaller ve Sistemler dersleri birleşmeden önceki Sinyaller ve Sitemler - 2 dersine ait mevcut bütün geçmiş yılların sınav soruları ve ve cevap anahtarları (15 sayfa 1,1MB) ya da divshare adresinden alınız.